ανάλυση στην άκρα ταπείνωση

1. 1. Η Άκρα Ταπείνωση
2. 2. Στην εικόνα αυτή, το νεκρό σώμα του Χριστού από τη μέση και πάνω απεικονίζεται γυμνό μέσα σε σαρκοφάγο, φορώντας μόνο το περίζωμα. Ο Χριστός έχει το κεφάλι γυρτό στο δεξιό ώμο του, τα μάτια κλειστά και τις παλάμες του σταυρωμένες μπροστά στο υπογάστριο. Στην κεφαλή φέρει ακάνθινο στεφάνι και φωτοστέφανο στικτό, ενώ σε διάχωρα διαβάζεται η επιγραφή «Ο ΩΝ».
3. 3. Στέκει μπροστά από μεγάλο Σταυρό, ενώ στο πάνω τμήμα της κάθετης κεραίας διακρίνεται επιγραφή μερικώς κατεστραμμένη, με τα αρχικά «ΙΝΒΙ» (Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς των Ιουδαίων). Δεξιά κι αριστερά πετούν προς το Σταυρό δύο άγγελοι. Πίσω από τη σαρκοφάγο και μπροστά από το Σταυρό ξεπροβάλλουν τα σύμβολα του Πάθους, η λόγχη, ο κάλαμος με τον σπόγγο, στοιχεία, που τονίζουν τη σταυρική θυσία.
4. 4. Η εικόνα αυτή αποτελεί έργο καλού εργαστηρίου αλλά και έμπειρου και ικανού ζωγράφου, ο οποίος πιθανόν κατείχε απόλυτα τη βυζαντινή παράδοση και κατορθώνει να τη συνδυάσει αρμονικά με τις σύγχρονες εξελίξεις στην ιταλική ζωγραφική. Χρονολογείται στο α΄ μισό του 17ου αιώνα.
5. 5. Στην εικόνα της Άκρας Ταπείνωσης, ~ η γυμνότητα του Σώματος, ~ τα κλειστά μάτια, ~ η ανοιχτή σαρκοφάγος, ~ ο Σταυρός, ~ τα όργανα του Πάθους, ~ οι πληγές στα χέρια και τα πλευρά και ~ τα ξέπλεκα μαλλιά αποτελούν συμπερίληψη του Θείου Πάθους και προαναγγέλουν την Ανάσταση
6. 6. Τέλος ο Σταυρός αποτελεί ~ σύμβολο θριάμβου της Άκρας Ταπείνωσης, ~ νίκης της αθανασίας και της Ζωής και ~ ελπίδα και σωτηρία για τον ορθόδοξο χριστιανό
7. 7. Θεολογική Ερμηνεία • Το στοιχείο της ταπείνωσης προβάλλεται σε πρώτο πλάνο μέσα στη σύνθεση, το οποίο όμως συνδέεται με το στοιχείο της δόξας με τρόπο που το ένα να φωτίζει και να ολοκληρώνει το άλλο. • Η ταπείνωση του Χριστού δεν νοείται με όρους ευσεβιστικούς, ψυχολογικούς ή ηθικούς. Ο Χριστός δεν ταπεινώνεται για να φτάσει στην ηθική τελείωση ή για να ωφεληθεί ο ίδιος. • Η ταπείνωσή του είναι κένωση, είναι άδειασμα εαυτού και κατανοείται με όρους υπαρξιακούς. Ελεύθερα προσλαμβάνει την ανθρώπινη φύση, πλην αμαρτίας, και φτάνει μέχρι την άκρη του θανάτου για να τη θεραπεύσει και να τη θεώσει.
8. 8. • Η εικόνα της Άκρας Ταπείνωσης είναι σύμβολο του Πάθους, το οποίο οδηγεί στην έσχατη ταπείνωση του Χριστού, στον διά Σταυρού ατιμωτικό θάνατο, που υπέμεινε για χάρη του ανθρώπου. Φτάνει έτσι στην τέλεια συγκατάβαση, στην απόλυτη αυταπάρνηση. • Ο θάνατος είναι ο Έσχατος εχθρός, που εισήλθε στη ζωή του ανθρώπου λόγω της αμαρτίας, λόγω του χωρισμού του από το Θεό. • Έτσι έρχεται ο Χριστός ως Σωτήρας και δίνει τη μάχη του επάνω στο Σταυρό σαν Βασιλιάς. Η εξουσία του πλέον δεν μπορεί να είναι τίποτα άλλο παρά διακονία, αφού ο βασιλιάς έγινε υπηρέτης, λόγω της αγάπης: • «Ὥσπερ ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἦλθε διακονηθῆναι, ἀλλά διακονῆσαι καί δοῦναι τήν ψυχήν αὐτοῦ λύτρον ἀντί πολλῶν» (Ματθ. 20, 28)
9. 9. Άλλα έργα που αναφέρονται στην Άκρα Ταπείνωση Άκρα Ταπείνωσις, αμφιπρόσωπη λιτανευτική εικόνα, 12ος αι., Βυζαντινό Μουσείο Καστοριάς
10. 10. Άκρα Ταπείνωσις, βυζαντινή ψηφιδωτή αμφιπρόσωπη εικόνα, με δυτικής τέχνης ασημένιο πλαίσιο, π. 1300, Βασιλική του Santa Croce in Gerusalemme, Ρώμη
11. 11. Άκρα Ταπείνωσις, τοιχογραφία στο κοίλωμα της Πρόθεσης του Ν. Αγ. Νικολάου Αναπαυσά, Μετέωρα, Θεοφάνης ο Κρητικός, 1527
12. 12. Άκρα Ταπείνωσις, τοιχογραφία από την Πρόθεση του Καθολικού του Ναού του Αγ. Νικολάου της Μ. Σταυρονικήτα, Άγιο Όρος, Θεοφάνης ο Κρητικός, 1545-46
13. 13. Πηγές http://www.pemptousia.gr/2013/09/το-θέμα-τηςάκρας-ταπείνωσης-στην κρήτ/ http://lykaei.reth.sch.gr/yliko/ekdoseis/apopseis1/Apopsei s1_Xristos_h_akra_tapeinosis.pdf Σχολ. Έτος 2013-14 Αλκίνοος Πολυχρονόπουλος Νεφέλη Περδικάρη