Το πένθος της Μεγάλης Παρασκευής

Κορυφώνεται το Θείο Δράμα - Η Μ.Παρασκευή στο παλιό Ηράκλειο

03.05.2013

Η Μ.Παρασκευή στο παλιό Ηράκλειο
Από νωρίς το πρωί, οι νεαρές κοπέλες του Ηρακλείου κατακλύζουν τον Άγιο Μηνά, τον Άγιο Τίτο, τον Άγιο Δημήτριο, την Αγία Τριάδα, την Αγία Παρασκευή, τον Άγιο Παντελεήμονα, το Πανάνειο Νοσοκομείο και φυσικά τον αρχαιότερο ναό του Ηρακλείου, τον Άγιο Ματθαίο και στολίζουν τους Επιταφίους.
Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο του Δ.Σάββα "Λες και ήταν χθες! Μνήμες ... από το παλιό Ηράκλειο", ο Μίνωας Τρουλλινός, αναφερόμενος στις περιφορές των επιταφίων, θυμάται:
"Ήμουνα τότε στη χορωδία του Αγίου Μηνά με το Μηνά Βαρδαβά, τον Κωστή Αντωνακάκη, το Μηνά που δε θυμάμαι το επίθετό του και άλλους, θαρρώ η χορωδία ήταν εννεαμελής. Τη Μεγάλη παρασκευή συναντιόντουσαν όλοι οι επιτάφιοι της πόλης στο Μεϊντάνι, εκεί που ήταν η βαρέλα με τον τροχονόμο. Τότε κατέβαινε ο τροχονόμος, και στη βαρέλα ανέβαινε ο μητροπολίτης Κρήτης Ευγένιος Ψαλιδάκης συνοδευόμενος από τον πρωτοσύγκελό του Δημήτριο Μπουρλάκη, για να ευλογήσουν τους συγκεντρωμένους Επιταφίους.
Εκεί ήταν και ο δήμαρχος Ηρακλείου Γεώργιος Γεωργιάδης, ο πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου Στυλιανός Γιαμαλάκης και πολλοί άλλοι επίσημοι"...
Ο συμβολισμός της ημέρας
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η πιο θλιβερή μέρα του χρόνου. Ολημερίς χτυπά η καμπάνα πένθιμη. Η ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής είναι μια από τις πλέον χαρακτηριστικές του Εκκλησιαστικού έτους, με τις ακολουθίες της, το λειτουργικό και υμνογραφικό πλούτο της.
Σήμερα έχουμε την κορύφωση του θείου δράματος, τελείται η «Ακολουθία των Παθών» και θυμόμαστε και βιώνουμε τα Σωτήρια και

Στολισμός του Επιταφίου στον Άγιο Νικόλαο

φρικτά Πάθη του Χριστού. Το πρωί τελούνται οι εξής ακολουθίες: Ακολουθία των Μεγάλες Ωρών και στις 12.00 το μεσημέρι της Αποκαθηλώσεως, δηλαδή την Ταφή Του Κυρίου από τον Ιωσήφ τον Αριμαθαίας και το Νικόδημο τον Φαρισαίο, μέλος του Μ. Συμβουλίου και κρυφό μαθητή του Κυρίου.
Την Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ ψάλλονται τα Εγκώμια και έχουμε την περιφορά του Επιταφίου! Κορυφώνεται το θείο δράμα. Σε κάθε γωνιά της γης, η Ορθοδοξία με κατάνυξη, ευλάβεια και συντριβή, βιώνει τα πάθη του Θεανθρώπου. Οι πιστοί συρρέουν στις εκκλησίες και παρακολουθούν την τελετή της αποκαθήλωσης.
Το βράδυ, από άκρη σε άκρη της γης, οι Έλληνες, οι Ορθόδοξοι, ψάλλουν το «Ω γλυκύ μου έαρ», καθώς το πένθος κορυφώνεται. Κρατώντας αναμμένα κεριά, ακολουθούν τις περιφορές των Επιταφίων, που είναι στολισμένοι με πολύχρωμα λουλούδια. Η συγκίνηση κορυφώνεται, όταν μετά την περιφορά το σύνολο τού εκκλησιάσματος εισέρχεται πάλι στο ναό διαβαίνοντας κάτω από τον Επιτάφιο, τον συγκρατούν ψηλά τα μόλις απολυθέντα από το στρατό παλληκάρια.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μέρα απόλυτου πένθους. Επειδή η Μεγάλη Παρασκευή θεωρείται η μέρα των νεκρών οι άνθρωποι

Περιφορά Επιταφίου στον Άγιο Νικόλαο

ευπρεπίζουν τους τάφους γιατί πιστεύουν ότι με την Ανάσταση θα έρθουν από τον κάτω κόσμο οι νεκροί και πρέπει να βρουν τους τάφους τους περιποιημένους. Σύμφωνα με την παράδοση τη Μεγάλη Παρασκευή το ράψιμο και το κάρφωμα είναι δουλειές απαγορευμένες. Τα ρούχα που ράβονταν εκείνη την ημέρα θεωρούνταν κακότυχα καθώς πίστευαν ότι θα είχαν την τύχη των ρούχων του Χριστού. Η Μεγάλη Παρασκευή, είναι ημέρα απόλυτης αργίας και νηστείας.
Την Μεγάλη Παρασκευή τελείται η «Ακολουθία των Παθών».
Ο Χριστός, αφού εμπαίχθηκε και βασανίσθηκε από τον ιουδαϊκό όχλο και τους Πραιτοριανούς του Πιλάτου, πορεύεται την «Οδό του Μαρτυρίου». Στον Γολγοθά σταυρώνεται σαν κακούργος, μαζί με τους δύο ληστές. «Γολγοθά» σημαίνει «κρανίου τόπος», κατά την παράδοση του κρανίου του Πρωτοπλάστου Αδάμ, που απεικονίζεται στη βάση του Σταυρού. Και στον Σταυρό ακόμη δέχεται τον ονειδισμό των στρατιωτών. Όταν θα πει «Διψώ», θα γευτεί χολή και ξίδι. Παρακαλεί τον Ουράνιο Πατέρα Του να συγχωρήσει τους σταυρωτές Του.
Συγχωρεί τον Ευγνώμονα και μετανιωμένο Ληστή, ανοίγοντάς του τις πύλες του Παραδείσου. Το πρωί στους ναούς γίνεται η ακολουθία

Ο Επιτάφιος στον Άγιο Παύλο, στο Σπήλι

των Μεγάλων Ωρών και αμέσως μετά ο Εσπερινός της Αποκαθήλωσης. Στο τέλος του Ευαγγελίου, ο ιερέας βγάζει τα καρφιά απ’ τον Εσταυρωμένο, κατεβάζει το Σώμα, το αποθέτει σε λευκό σεντόνι, το ραντίζει με «μύρα» (άρωμα), ευλογεί τον λαό και το τοποθετεί στην Αγ. Τράπεζα. Σε λίγη ώρα, λιτανεύει τον «αέρα» (ύφασμα) του Επιταφίου σε όλον το ναό και τοποθετεί πάνω στο ξύλινο κουβούκλιο. Ύστερα περνάνε όλοι οι Χριστιανοί να προσκυνήσουν τον επιτάφιο. Αρκετοί περνούν κάτω από το κουβούκλιο γονατιστοί, τρεις φορές σταυρωτά «για ευλογία». Στους περισσότερους ναούς το πρωί στολίζουν οι κοπέλες τον Επιτάφιο. Επίσης, η Μεγάλη Παρασκευή για τις νοικοκυρές είναι «αργία». Το μεσημεριανό φαγητό είναι χωρίς λάδι, πρόχειρο, συμμετέχοντας ενεργά στην Άκρα Ταπείνωση του Χριστού.