ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ, ΙΕΡΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΟΣ (ΜΕΡΟΣ Γ')

ΙΕΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΙΕΡΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΠΑΤΕΡΕΣ

Ἑβδομαδιαῖο φυλλάδιο

Συντάκτης: Ἐπίσκοπος Ἰερεμίας

ΤΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

9. Γιά τήν Ἁγία Τριάδα (γ)

1. Συνεχίζουμε τά κηρύγματά μας, ἀδελφοί χριστιανοί, τά ἀναφερόμενα στήν ὀρθόδοξη πίστη μας, μέ ἁπλανῆ καί σοφό διδάσκαλο τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, τόν μεγάλο δογματολόγο τῆς Ἐκκλησίας μας. Στό τελευταῖο μάθημά του ὁ ἅγιος, ἀπό τό βιβλίο του «Ἔκδοσις ἀκριβής τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως», μᾶς μιλοῦσε γιά τήν Ἁγία Τριάδα. Πιό συγκεκριμένα, μᾶς μιλοῦσε γιά τήν γέννηση τοῦ Υἱοῦ ἀπό τόν Πατέρα, ἡ ὁποία εἶναι προαιώνια, ἀπαθής καί δέν ἔγινε μέ τήν συνεργία ἄλλου προσώπου, γιατί ἔγινε ἀπό τήν θεία φύση. Καί δέν ὑπάρχει τίποτε ἄλλο σάν τήν θεία Οὐσία, γιά νά ἑνωθεῖ μαζί της.

2. Σήμερα ὁ ἅγιος Δαμασκηνός, ἀγαπητοί μου, συνεχίζοντας τόν λόγο του, μᾶς λέγει πάλι γιά τήν προαιώνια γέννηση τοῦ Υἱοῦ ἀπό τόν Πατέρα, γιά νά μάθουμε καλά ὅτι δέν ὑπῆρχε χρόνος, οὔτε στιγμή, κατά τόν ὁποίο δέν ὑπῆρχε ὁ Υἱός. Γιατί, τί Πατέρας θά ἦταν ὁ Θεός, ἄν δέν εἶχε Υἱό; Καί γιά νά δηλώσει αὐτό τό συναιώνιο τοῦ Θεοῦ Πατέρα μέ τόν Θεό Υἱό ὁ ἅγιος Δαμασκηνός, χρησιμοποιεῖ αὐτό τό ἁπλό, ἀλλά δυνατό παράδειγμα. Ἀπό τήν φωτιά, λέγει ὁ ἅγιος, προέρχεται τό φῶς. Καί συνεχίζει λέγοντας: Ὅπως ἀκριβῶς ἡ φωτιά καί τό φῶς, πού προέρχεται ἀπ᾽ αὐτήν, συνυπάρχουν ἀχώριστα, καί δέν ὑπάρχει πρώτη ἡ φωτιά καί ἔπειτα τό φῶς, ἀλλά ὑπάρχουν καί τά δύο μαζί, καί ὅπως τό φῶς, πού γεννιέται πάντοτε ἀπό τήν φωτιά, πάντοτε μένει σ᾽ αὐτήν καί ποτέ δέν χωρίζεται, ἔτσι καί ὁ Υἱός γεννιέται ἀπό τόν Πατέρα καί ποτέ δέν χωρίζεται ἀπ᾽ αὐτόν, ἀλλά πάντοτε μένει σ᾽ αὐτόν. Ὑπάρχει ὅμως ἡ ἑξῆς διαφορά: Τό φῶς, πού γεννιέται ἀπό τήν φωτιά ἀχώριστα καί μένει πάντοτε σ᾽ αὐτήν, δέν ἔχει δική του ὑπόσταση παράλληλα πρός τήν φωτιά, γιατί εἶναι φυσική ποιότητα τῆς φωτιᾶς. Ἀλλά ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ μονογενής, πού γεννήθηκε ἀπό τόν Πατέρα ἀχώριστα καί ἀδιάστατα καί μένει πάντοτε σ᾽ αὐτόν, ἔχει δική του ὑπόσταση, παράλληλη πρός τήν ὑπόσταση τοῦ Πατέρα.

3. Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἐπίσης λέγεται καί «ἀπαύγασμα τῆς δόξης» του (Ἑβρ. 1,3). Καί λέγεται ἔτσι, γιατί γεννήθηκε ἀπό τόν Πατέρα χωρίς τήν συνεύρεση δύο ὄντων. Καί ἀκόμη λέγεται «ἀπαύγασμα» διότι γεννήθηκε μέ ἀπαθῆ καί ἄχρονο καί ἄρευστο καί ἀχώριστο τρόπο. Ἐπίσης λέγεται «Υἱός» καί «χαρακτήρ τῆς ὑποστάσεως αὐτοῦ», ἐπειδή εἶναι τέλειος καί ἐνυπόστατος καί ὅμοιος μέ τόν Πατέρα πέρα γιά πέρα, ἐκτός ἀπό τήν ἀγεννησία, πού ἔχει μόνο ὁ Πατέρας. Ἀκόμη ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ λέγεται «μονογενής» Υἱός, γιατί γεννήθηκε μόνος καί μόνο ἀπό τόν Πατέρα κατά μοναδικό τρόπο. Ἄλλη γέννηση δέν εἶναι ὅμοια μέ τήν γέννηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ οὔτε ὑπάρχει ἄλλος Υἱός τοῦ Θεοῦ. Καί τό Ἅγιο Πνεῦμα βέβαια ἐκπορεύεται ἀπό τόν Πατέρα, ὄχι ὅμως μέ τήν γέννηση, ἀλλά μέ τήν ἐκπόρευση. Πρόκειται γιά ἄλλο τρόπο ὑπάρξεως, ἀσύλληπτο καί ἄγνωστο τρόπο, ὅπως ἀκριβῶς εἶναι ἡ γέννηση τοῦ Υἱοῦ ἀπό τόν Πατέρα. Γι᾽ αὐτό καί ὅσα ἔχει ὁ Πατέρας ἀνήκουν στό Ἅγιο Πνεῦμα, ἐκτός ἀπό τήν ἀγεννησία. Ἀλλά αὐτό δέν σημαίνει διαφορά οὐσίας μεταξύ Πατρός καί Ἁγίου Πνεύματος, γιατί ἔχουμε μόνο διαφορά τρόπου ὑπάρξεως. Σάν τόν Ἀδάμ, λέγει ὁ ἅγιος Δαμασκηνός. Ὁ Ἀδάμ, ἀγαπητοί μου, εἶναι ἀγέννητος, γιατί εἶναι δημιούργημα Θεοῦ καί δέν προῆλθε ἀπό τήν γέννηση τῶν γονέων του, πού δέν εἶχε. Τό παιδί ὅμως τοῦ Ἀδάμ, ὁ Σήθ, εἶναι γεννητός, γιατί ἔγινε ἀπό τήν συνεύρεση αὐτοῦ καί τῆς γυναίκας του Εὔας. Ἡ Εὔα πάλι δέν γεννήθηκε, ἀλλά ἐκπορεύθηκε ἀπό τήν πλευρά τοῦ Ἀδάμ. Καί οἱ τρεῖς αὐτοί, ἄνθρωποι καί οἱ τρεῖς, ἔχουν ὅμως διαφορετικό τρόπο ὕπαρξης. Καί χρησιμοποιοῦνται λοιπόν ἀπό τόν ἅγιο Δαμασκηνό ὡς μία παράσταση τῆς Ἁγίας Τριάδος: Ὁ Ἀδάμ ἀγέννητος, ὁ Σήθ γεννητός καί ἡ Εὔα ἐκπορευτή!

4. Καί ἕνα ἄλλο θέλω νά σᾶς πῶ σήμερα ἀπό τόν ἅγιο Δαμασκηνό, ἀδελφοί μου χριστιανοί: Στήν ὁμιλία μεταχειριστήκαμε δυό φορές τήν λέξη «ἀγέννητος». Τήν μιά γιά τόν Πατέρα Θεό καί τήν ἄλλη γιά τόν Ἀδάμ. Στήν πρώτη περίπτωση, πού ἡ λέξη ἀναφέρεται στόν Θεό, ὁ ἅγιος λέγει ὅτι πρέπει νά γράφεται μέ ἕνα νί (ἀγέΝητος), γιατί σημαίνει τόν ἄκτιστο. Καί ἄκτιστος εἶναι μόνο ὁ Θεός. Στήν δεύτερη ὅμως περίπτωση, πού ἡ λέξη ἀναφέρεται στόν ἄνθρωπο Ἀδάμ, πρέπει νά γράφεται μέ δύο νι (ἀγέΝΝητος), γιατί σημαίνει αὐτόν πού γεννήθηκε. Δέν γεννήθηκε βέβαια ὁ Ἀδάμ ἀπό δύο πρόσωπα, ἀπό τούς γονεῖς του, ἀλλά ἔγινε, ἦρθε σέ ὕπαρξη, κατ᾽ εὐθεῖαν ἀπό τόν Θεό. 

(Συνεχίζεται)

Μέ πολλές εὐχές,

† Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας